Wat is een hersentumor

Wat is een hersentumor precies? Een hersentumor is een gezwel van tumorcellen binnen de schedel, in of vlakbij de hersenen. In tumorcellen is de balans tussen celdeling en celafbraak verstoord. Er komen dan steeds meer nieuwe tumorcellen bij, terwijl er minder cellen afsterven. De tumorcellen houden onvoldoende rekening met de omliggende normale cellen, waardoor de normale cellen in de problemen komen. 

De hersentumor die door deze verstoorde celdeling ontstaat kan goedaardig, laaggradig of kwaadaardig, hooggradig, zijn. Alleen kwaadaardige tumoren worden gezien als kanker, die in omliggend weefsel en organen kan groeien. Goedaardige tumoren kunnen wel druk in de hersenen veroorzaken, maar een kwaadaardige tumor richt meer schade in de hersenen aan. Zowel kwaadaardige als goedaardige tumoren kunnen klachten veroorzaken.

De kwaadaardigheid van een hersentumor is niet hetzelfde als de kwaadaardigheid bij andere soorten kanker in het lichaam: hersentumoren, ook wel gliomen genoemd, zaaien vrijwel nooit uit naar de rest van het lichaam (metastase). Wel kunnen hersentumoren zich door de hersenen verspreiden. De kwaadaardigheid heeft te maken met het feit dat een hersentumor weer terugkomt en het omringende hersenweefsel aantast (invasie).

Er zijn veel verschillende vormen van kanker. Elke vorm heeft zijn eigen kenmerken, klachten, behandelmethoden en kansen op genezing. Wat al deze vormen gemeen hebben is een ongeremde celdeling: de cellen gaan zich zonder noodzaak delen.

Schade in de hersenen

  • Een groeiende tumor neemt steeds meer ruimte in. Dit beschadigt de hersenen.
  • Een tumor oefent druk uit op het omliggende hersenweefsel. Hersencellen kunnen ‘platgedrukt’ worden en beschadigd raken.
  • Ook kan een tumor bloedvaten dichtdrukken, waardoor bepaalde delen van de hersenen geen bloed – en dus ook geen zuurstof en voedingsstoffen – meer aangevoerd krijgen.
  • Een tumor tast bestaande verbindingen tussen de hersencellen aan. Kankercellen kunnen tussen gezonde cellen door groeien.
  • De behandeling van een tumor (operatie, bestraling of chemotherapie) kan ook schade aanrichten in de hersenen.

Aantal mensen met een hersentumor

Jaarlijks krijgen tussen de duizend en vijftienhonderd Nederlanders te horen dat ze een hersentumor, ook wel glioom, hebben. In ongeveer tweederde van die gevallen gaat het om een hooggradig glioom, dus de ernstige vorm.

Laaggradige gliomen komen meestal voor bij mensen tussen de twintig en veertig jaar. Mensen met een hooggradig glioom zijn vaak tussen de vijftig en zeventig jaar. Er zijn bijna evenveel vrouwen als mannen met een glioom.

Het aantal mensen met een secundaire tumor neemt sterk toe, doordat de overlevingskansen van mensen met kanker steeds hoger worden. Naarmate iemand met een chronische vorm van kanker langer leeft, wordt de kans op uitzaaiingen groter. Er komen aanzienlijk meer secundaire tumoren voor dan primaire.

Oorzaak

Over de oorzaak van hersentumoren is weinig bekend. Erfelijke factoren spelen waarschijnlijk wel een rol, maar het is niet duidelijk hoe en waarom. Familieleden van iemand met een hersentumor hebben een licht verhoogd risico op een hersentumor, maar het is niet aangetoond dat een hersentumor overerfbaar is.

Er is in ieder geval geen relatie tussen hersentumoren en omgevingsfactoren, zoals roken, voeding, alcohol, hersenletsel, het gebruik van een mobiele telefoon, de nabijheid van elektriciteitsmasten, zendmasten enzovoort. Röntgenstraling vormt hierop een uitzondering. Er is een kleine kans dat mensen die bestraald zijn op de hersenen jaren later een hersentumor, vaak een meningeoom, krijgen door de straling.

Kinderen met een hersentumor

Hersentumoren komen ook bij kinderen voor. In Nederland krijgen ruim honderd kinderen per jaar de diagnose hersentumor. Bij volwassenen bevindt de tumor zich vaak in de grote hersenen, bij kinderen juist in de buurt van de kleine hersenen (pilocytair astrocytoom) of in de hersenstam (ponsglioom). Het type tumor is bij kinderen vaak anders, waardoor de behandeling en vooruitzichten ook afwijken. 

Voor kinderen en jongvolwassenen is er in Nederland leeftijdsspecifieke kankerzorg. Binnen deze zorg is er specifieke aandacht voor de leeftijd waar zij zich in bevinden en wat de invloed van hun behandeling is en zal zijn als zij zich verder ontwikkelen. Ook is er aandacht voor leeftijdsspecifieke vragen en de levensfase waar zij zich in bevinden. Je leest er meer over op de pagina leeftijdsspecifieke zorg voor kinderen en jongeren met een hersentumor.