Misselijkheid, vaak gepaard met overgeven, komt bij sommige mensen met een hersentumor voor. Dit wordt door veel hersentumorpatiënten als een van de meest vervelende klachten ervaren. Gelukkig is niet iedereen misselijk door een hersentumor of de behandeling ervan; bij sommige mensen komt misselijkheid niet voor. We gaan hier verder in op misselijkheid bij een hersentumor en hoe deze klachten te behandelen zijn; er bestaan tegenwoordig namelijk goede medicijnen om misselijkheid te bestrijden.
Oorzaak van misselijkheid bij een hersentumor
Misselijkheid bij een hersentumor kan veel oorzaken hebben.
- De tumor zelf: Hersentumoren kunnen stoffen afscheiden die misselijkheid veroorzaken (paraneoplastisch syndroom). Ook kunnen ze door hun grootte druk uitoefenen op de hersenen, wat leidt tot verhoogde hersendruk en klachten als hoofdpijn, misselijkheid en braken.
- Hersenoedeem: Vochtophoping rond de tumor neemt ruimte in en veroorzaakt vaak misselijkheid, braken en hoofdpijn
- Spanning en emoties: Angst, stress en onzekerheid rondom de diagnose of behandeling kunnen lichamelijke klachten geven, waaronder misselijkheid.
- Behandelingen: Misselijkheid is een bekende bijwerking van chemotherapie, bestraling of medicijnen.
Misselijk door chemotherapie voor de hersentumor
Chemotherapie is een veelgehoorde oorzaak van misselijkheid bij een hersentumor. Chemotherapie kan misselijkheid veroorzaken, hoewel dit sterk afhangt van het gebruikte medicijn. Sommige middelen geven nauwelijks klachten, zoals Temozolomide, terwijl andere behandelingen meer misselijkheid kunnen opwekken. Naarmate de kuur vordert, neemt de kans op misselijkheid in sommige gevallen toe. De misselijkheid kan op verschillende manieren optreden:
- Acuut: Binnen 1 à 2 uur na toediening.
- Vertraagd: Pas na 24 uur of later.
Bij sommige mensen kan alleen al de gedachte aan de chemokuur, het ziekenhuis of het zien van een infuus leiden tot misselijkheid (zogenaamde anticipatoire misselijkheid, anticipatoir = op de zaken vooruitlopend). Dit is meestal een reactie op herinneringen aan eerdere kuren.
Wat kunt u ertegen doen?
Misselijkheid is een vervelende klacht, maar gelukkig hoeft niet iedereen met een hersentumor of kankerbehandeling er last van te hebben. En als het wel optreedt, zijn er manieren om de klachten te verminderen.
Behandeling van misselijkheid
Het is vaak mogelijk om misselijkheid te voorkomen of te behandelen. Daarvoor is het belangrijk dat de arts of verpleegkundige weet dat u misselijk bent. Niet iedereen vertelt dit, misschien om niet ‘lastig’ te zijn. Vertel dus altijd dat u misselijk bent wanneer u een hersentumor heeft. Medicijnen spelen een belangrijke rol bij de behandeling van misselijkheid door een hersentumor. Deze medicijnen (anti-emetica) krijgt u bijvoorbeeld standaard voorafgaand aan een chemokuur om misselijkheid te voorkomen. Zelfzorg is ook belangrijk. Een voorbeeld hiervan is vaker op een dag kleinere hoeveelheden eten. In ernstige gevallen – zoals bij anticipatoire misselijkheid – kunnen naast angstdempende medicijnen ook psychologische technieken nuttig zijn.
Behandeling met medicijnen
Er zijn goede medicijnen beschikbaar om misselijkheid te onderdrukken:
- Anti-emetica: Speciaal tegen misselijkheid en braken.
- Corticosteroïden: Soms gebruikt bij verhoogde hersendruk of als aanvullende behandeling.
Zelfzorg
Er zijn ook dingen die u zelf kunt doen om niet, of minder snel, misselijk te worden bij een hersentumor of de behandeling ervan. We geven enkele tips om misselijkheid tegen te gaan:
- Eet vaker op de dag kleine porties in plaats van grote maaltijden
- Eet lichte maaltijden
- Zorg voor een frisse omgeving zonder sterke geuren
Psychologische hulp
Sommige mensen worden al misselijk als ze alleen denken aan het ziekenhuis of als ze op de afdeling komen waar ze de chemokuur voor de hersentumor krijgen. Anderen moeten overgeven als ze het infuus zien. Dit heet anticipatoire misselijkheid: misselijkheid die vooruitloopt op de chemokuur zelf. De misselijkheid heeft dan (nog) niets te maken met de toegediende medicijnen, maar met uw voorstelling van de kuur.
Bij anticipatoire misselijkheid hebben medicijnen vaak weinig effect. Psychologische ondersteuning kan dan een oplossing bieden. Mogelijke technieken zijn:
- Geleide fantasie: u leert zich heel bewust te concentreren op een bepaalde, voor u prettige gedachte of voorstelling, bijvoorbeeld een bos, het strand, een bepaalde herinnering of fantasie. Hoe beter dit lukt, hoe meer uw fantasie de misselijkheid verdringt.
- Ontspanningsoefeningen: door heel bewust te ontspannen kunnen de misselijkheid en braakneigingen verminderen. Spierrelaxatieoefeningen bestaan uit het bewust aanspannen en ontspannen van bepaalde spiergroepen. Ook ademhalingsoefeningen zijn veelgebruikt.
- Desensitisatie: u leert bewust af om chemokuur en misselijkheid te koppelen. Psychologen gebruiken hiervoor een techniek die exposure heet: blootstelling. U wordt blootgesteld aan de situatie die bij u misselijkheid oproept. Tegelijk leert u de misselijkheid te onderdrukken door bijvoorbeeld een ontspanningsoefening.